Даныслованаязыкейидиньиихпереводынарусскийязык:
guda:ga собака
gudagabi другая собака
buæa женщина
gaØagimba:m от белого мужчины
wagu:Øa мужчина
biæØi:ngu за шершнем
muyubara чужестранец
bimbi:n отца (род. п.)
gaØagimba:gu за белым мужчиной
muØam мать
bamagimbal без человека
biæØi:nmu от шершня
bama:gu за человеком
maØu:rbi другая лягушка
bimbi:bi другой отец
buæagimbal без женщины
mularigu за инициированным мужчиной
baØigalni черепахи (род. п.)
mularini инициированного мужчины (род. п.)
Øudu:lumuØay с голубем
buæa:m от женщины
Знак «:» означает долготу предшествующего гласного.
muga(cid:243)umu от невода
(a) Обозначьте долгие гласные (если они есть):
waNalgu за бумерангом
(b) Обозначьте долгие гласные (если они есть) и переведите на русский язык:
baman, buæabi, maØurmuØay, muØamni.
(c) Переведите на язык йидинь:
чужестранца (род. п.), за неводом, отец, от лягушки,
без мужчины, голубя (род. п.), черепаха, без бумеранга.
△
! Язык йидинь относится к пама-ньюнгской семье. На нём говорят около 150 человек
в австралийском штате Квинсленд. Ø, N, æ, (cid:243) — согласные звуки.
—Божидар Божанов, Иван ДержанскийОдиннадцатая Международная олимпиада по лингвистике (2013). 2
Задачи индивидуального соревнования

Даны слова на тундровом юкагирском языке и их переводы
на русский язык в перепутанном порядке:
ilennime, joqonnime, saancohoje, johudawur, ilenlegul, cireme, johul,
aariinmøŋer, joqodile, møŋer, ciremennime, joqoncohoje, saadoŋoj, uoduo, oŋoj,
aariinjohul, uodawur, joqol
выстрел, деревянный ящик, нос, птица, якутский нож, олений корм,
сумка, дуло ружья, лошадь, чехол для носа, деревянный дом, внук,
гром, якут, люлька, стадо оленей, деревянный нож, гнездо
(a) Установите правильные соответствия.
(b) Слово ewce означает ‘кончик, вершина’. Переведите на русский язык:
aarii, aariidoŋoj, ciremedawur, ile, johudewce, legul, saal, saannime, uo.
Два из этих слов имеют те же значения, что два слова из данных в условии.
(c) Слово cuo означает ‘железо’. Переведите на юкагирский язык:
железная птица, храп, кончик острия ножа, мешок для продуктов.
Если Вы не уверены в переводе какого-нибудь слова, объясните, почему.
△
! Тундровый юкагирский — язык небольшой народности в северо-восточной Сибири.
На нём говорят всего несколько десятков в основном пожилых людей, поскольку многие
юкагиры поменяли его на русский или на языки своих более многочисленных соседей,
часто являющихся носителями более развитых материальных культур (например, яку-
тов).
Чехол для носа — средство для защиты носа от мороза. —Иван ДержанскийОдиннадцатая Международная олимпиада по лингвистике (2013). 3
Задачи индивидуального соревнования

Даны слова и словосочетания на языке пираха и упрощён-
ные транскрипции их произношения в обычной речи:
bagiai baabi ba.gia.1baa.bi плохой вор
bahoigatoi ba.hoi.ga.1toi свинья
bahoigatoi baihiigi ba. hoi.ga.to.bai.1hii.gi медленная свинья
2
giopai gio.1pai собака
giopai hoigi gio.pa.1hoi.gi грязная собака
giopai sabi gio.pa.1sa.bi сердитая собака
giopai xaibogi gio.pa.1ai.bo.gi быстрая собака
2
hixi hi.1Pi крыса
hixi xitaixi hi.Pii.1tai.Pi тяжёлая крыса
kagahoaogii toio ka.ga.ho.ao.gi.to.1io старая папайя
kagaihiai ka.1gai.hi.ai ягуар
kagaihiai baagiso ka.gai. hia.1baa.gi.so много ягуаров
2
kagaihiai xaibogi ka.gai. hia.1ai.bo.gi быстрый ягуар
2
kagihi ka.gi.1hi оса
kahai baihiigi ka. ha.bai.1hii.gi медленная стрела
2
kaibai xogiai kai.1bao.gi.ai большая обезьяна
kaoaibogi kao.1ai.bo.gi дух джунглей тукан
kaoaibogi sabi kao.ai.bo.gi.1sa.bi сердитый дух джунглей
koxopa ko.Po.1pa желудок
piahaogixisoaipi pia.hao.gi.Pi.so.1ai.pi банан для жарки
poogaihiai poo.1gai.hi.ai банан
tagasaga ta.ga.1sa.ga мачете
xabagi 1Pa.ba.gi тукан
xabagi giisai Pa.ba.gi.gii.1sai этот тукан
xagai Pa.1gai погнутый
xaogii 1Pao.gii иностранка
xibogi 1Pi.bo.gi молоко
xiga 1Pi.ga твёрдый
xiiaapisi Pii.1aa.pi.si рукав
xisipoai Pi.si.po.1ai крыло
xisitai xagai Pi.si.1taa.gai погнутое перо
xisoobai Pi.1soo.bai выдра
xogiai Po.gi.1ai большой
Запишите, как произносятся нижеприведённые слова и словосочетания:
bigi почва
xaaibi тонкий poogaihiai toio старый банан
kagahoaogii папайя
xaapisi рука xabagi kapioxio другой тукан
kaibai обезьяна
xitiixisi рыба xabagi xogiai большой тукан
kapiigaiitoii карандаш
△
! На языке пираха говорит неконтактное племя пираха, живущее на территории шта-
та Амазонас в Бразилии. Это единственный оставшийся в живых язык из семьи мура.
[P] — согласный звук (т. наз. гортанная смычка). [h] = h в английском слове hat.
Знак «.» показывает границы слогов. Знак «1» перед слогом означает первичное уда-
рение. Знак « » перед слогом означает вторичное ударение (если оно есть).
2
—Артур СеменюкОдиннадцатая Международная олимпиада по лингвистике (2013). 4
Задачи индивидуального соревнования

Даныпредложениянаязыкемунаиихпереводынарусский
язык:
1. murihino andoandoke dofoni we molo.
Ученики Обезьяны лезут на гору.
2. lambuku nakumodoho.
Мой дом будет далеко.
3. lambuhindo lagahi nofanaka.
Дома муравьёв теплы.
4. lagahino damumaa kaleino robhine.
Его муравьи съедят банан женщины.
5. a dhini nofumaa ndokehiku.
Демон ест моих обезьян.
6. robhineno naghumoli lambuno adhiadhini.
Его женщина купит дом Демона.
7. a kontuhi namanaka.
Камни будут тёплыми.
8. a robhinehi dakumala we andoandoke.
Женщины пойдут к Обезьяне.
9. a murihi dosuli we lambuhi.
Ученики возвращаются к домам.
10. lagahino muriku dokodoho.
Муравьи моего ученика далеко.
11. adhiadhini nododo molondo.
Демон режет их гору.
(a) Переведите на русский язык:
12. andoandoke nogholi lagahiku.
13. a dhinihi dasumuli we murindo robhinehi.
(b) Переведите на язык муна:
14. Муравей полезет на камень ученика.
15. Муравьи идут к Демону.
16. Обезьяны моих женщин нарежут мои бананы.
17. Горы обезьяны далеко.
△
! Языкмунаотноситсякавстронезийскойсемье.Нанёмговорятоколо300000человек
в Индонезии.
Подчёркнутые имена принадлежат героям сказок. —Ксения ГиляроваОдиннадцатая Международная олимпиада по лингвистике (2013). 5
Задачи индивидуального соревнования

Всерииэкспериментов,проведённыхвуниверситетеКарнеги-
Меллон (Питтсбург, США) в 2010 году, добровольцам вначале показывали английские
слова и регистрировали активность в разных участках мозга. Затем предлагали им за-
гадывать другие слова из заранее заданного списка в 60 слов и при этом вновь измеряли
мозговую активность. По полученным данным исследователи достаточно успешно опре-
деляли, какое слово загадано.
Нижепредставленаинформацияостепениактивности,возникающейвчетырёхучаст-
ках мозга в зависимости от того, какое слово загадано.
Слово Перевод Участок A Участок B Участок C Участок D
airplane самолёт высокая низкая низкая высокая
apartment квартира высокая низкая низкая высокая
arm рука низкая высокая низкая низкая
corn кукуруза низкая низкая высокая низкая
cup чашка низкая низкая высокая низкая
igloo иглу высокая низкая низкая низкая
key ключ высокая высокая низкая низкая
lettuce салат-латук низкая низкая высокая высокая
screwdriver отвёртка низкая высокая низкая высокая
Перед вами данные, полученные при загадывании добровольцами ещё шести слов: bed
‘кровать’, butterfly ‘бабочка’, cat ‘кошка’, cow ‘корова’, refrigerator ‘холодильник’,
spoon ‘ложка’.
Слово Участок A Участок B Участок C Участок D
1 низкая низкая высокая высокая
2 низкая низкая высокая низкая
3 высокая низкая низкая низкая
4 низкая низкая низкая высокая
5 низкая высокая высокая низкая
6 низкая низкая низкая низкая
Установите правильные соответствия. —Борис Иомдин
Редакторы: Светлана Бурлак, Дмитрий Герасимов, Ксения Гилярова, Станислав
Гуревич (отв. ред.), Иван Держанский, Хью Доббс, Борис Иомдин, Бруно Л’Асторина,
Ли Джэгю, Алексей Пегушев, Мария Рубинштейн, Даниель Руцкий, Розина Сависаар,
Артур Семенюк, Павел Софрониев, Габриела Хладник, Тодор Червенков.
Русский текст: Ксения Гилярова, Иван Держанский, Борис Иомдин, Артур Семенюк.
Желаем успеха!

ru
Одиннадцатая Международная олимпиада по лингвистике
Манчестер (Великобритания), 22–26 июля 2013 г.
Задача командного соревнования
Пятнадцать лет назад британский поэт, критик и биограф Мартин Сеймур-Смит со-
ставил некий список. Этот список дан на следующих двух страницах в переводе на гру-
зинский язык в записи древним алфавитом нусхури (IX в.). Переведите на русский язык
как можно большую его часть. —Иван Держанский ავტორი ან წყარო სათაური
1 (ჩინური კლასიკური ტექსტი) ი ძინი
2 (ებრაული საღვთო წერილი) ებრაული ბიბლია
3 ჰომეროსი ილიადა და ოდისეა
4 (ინდუსური წერილი) უპანიშადები
5 ლაო-ძი დაო დე ძინი
6 (ზოროასტრიული წერილი) ავესტა
7 კონფუცი ანალექტები
8 თუკიდიდე პელოპონესის ომის ისტორია
9 ჰიპოკრატე ჰიპოკრატეს შრომები
10 არისტოტელე არისტოტელეს შრომები
11 ჰეროდოტე ჰეროდოტეს ისტორიები
12 პლატონი რესპუბლიკა
13 ევკლიდე საწყისები
14 (თერავადა ბუდისტური დჰარმაპედე
ტექსტი)
15 ვირგილიუსი ენეიდა
16 ლუკრეციუსი ბუნების საგნები
17 ფილონ ალექსანდრიელი წმინდა კანონების ალეგორიული გამოფენები
18 (ქრისტიანული წერილი) ახალი აღთქმა
19 პლუტარქე პარალელური ბიოგრაფიები
20 კორნელიუს ტაციტუსი ანალები, ღვთისმეტყველი ავგუსტეს
სიკვდილიდან
21 ვალენტინოსი სიმართლის სახარება
22 მარკუს ავრელიუსი ფიქრები
23 სექსტუს ემპირიკუსი პირონული დებულებები
24 პლოტინუსი ენეადები
25 ნეტარი ავგუსტინე აღიარებანი
26 (მუსლიმანური ტექსტები) ყურანი
27 მოსე მაიმონიდი მერყევთა გზამკვლევი
28 (იუდეველთა მისტიციზმის კაბალა
ტექსტი)
29 თომა აკვინელი თეოლოგიის ჯამი
30 დანტე ალიგიერი ღვთაებრივი კომედია
31 დესიდერიუს ერასმუსი ქება სისულელისა
32 ნიკოლო მაკიაველი მთავარი
33 მარტინ ლუთერი ბაბილონური ტვეობა ეკლესიის
34 ფრანსუა რაბლე გარგანტუა და პანტაგრუელი
35 ჟან კალვინი ქრისტიანული რელიგიის ინსტიტუტები
36 ნიკოლოზ კოპერნიკი ციური სფეროს რევოლუციებზე
37 მიშელ დე მონტენი ესეები
38 მიგელ დე სერვანტესი დონ კიხოტი
39 იოჰანეს კეპლერი სამყაროს ჰარმონია
40 ფრანსის ბეკონი ახალი ორგანონი
41 უილიამ შექსპირი პრიველი ფოლიო
42 გალილეო გალილეი დიალოგი ორ ძირითად მსოფლიო სისტემის
შესახებ
43 რენე დეკარტი მსჯელობა მეთოდის შესახებ
44 ტომას ჰობზი ლევიათანი
45 გოტფრიდ ლაიბნიცი შრომები
46 ბლეზ პასკალი ფიქრები
47 ბარუხ სპინოზა ეთიკა
48 ჯონ ბუნიანი პილიგრიმთა მოგზაურობა ცის ქვეყანაში
49 ისააკ ნიუტონი ნატურალური ფილოსოფიის მათემატიკური
საწყისები
50 ჯონ ლოკი გამოკვლევა ადამიანური გონების შესახებ 51 ჯორჯ ბერკლი ტრაქტატი ადამიანური ცოდნის პრინციპების
შესახებ
52 ჯამბატისტა ვიკო ახალი მეცნიერება
53 დევიდ იუმი ტრაქტატი ადამიანური ბუნებისა
54 დენი დიდრო ენციკლოპედია
55 სამუელ ჯონსონი ინგლისური ენის ლექსიკონი
56 ვოლტერი კანდიდი
57 ტომას პეინი საღი აზრი
58 ადამ სმითი ხალხთა სიმდიდრე
59 ედუარდ გიბონი რომის იმპერიის აღზევებისა და დაცემის
ისტორია
60 იმანუელ კანტი წმინდა გონების კრიტიკა
61 ჟან-ჟაკ რუსო აღიარებანი
62 ედმუნდ ბერკი ფიქრები საფრანგეთის რევოლუციაზე
63 მერი უოლსტონკრაფტი ქალის უფლებების დაცვა
64 უილიამ გოდვინი გამოკვლევა პოლიტიკური სამართლიანობის
შესახებ
65 თომას რობერტ მალთუსი ესე მოსახლეობის პრინციპზე
66 გეორგ ვილჰელმ ფრიდრიხ გონის ფენომენოლოგია
ჰეგელი
67 არტურ შოპენჰაუერი მსოფლიო როგორც ნება და წარმოდგენა
68 ავგუსტი კონტე პოზიტიური ფილოსოფიის კურსი
69 კარლ ფონ კლაუსევიცი ომის შესახებ
70 სიორენ კირკეგორი ან-ან
71 კარლ მარქსი და ფრიდრიხ კომუნისტური პარტიის მანიფესტი
ენგელსი
72 ჰენრი დევიდ ტორო სამოქალაქო დაუმორჩილებლობა
73 ჩარლზ დარვინი სახეობათა წარმოშობა
74 ჯონ სტიუარტ მილი თავისუფლების შესახებ
75 ჰერბერტ სპენსერი საწყისი პრინციპები
76 გრეგორ მენდელი ექსპერიმენტები მცენარეების შეჯვარებაზე
77 ლევ ტოლსტოი ომი და მშვიდობა
78 ჯეიმზ კლარკ მაქსველი ტრაქტატი ელექტრობასა და მაგნიტიზმზე
79 ფრიდრიხ ნიცშე ასე თქვა ზარათუშტრამ
80 ზიგმუნდ ფროიდი სიზმრების ახსნა
81 უილიამ ჯეიმსი პრაგმატიზმი
82 ალბერტ აინშტაინი ფარდობითობის თეორია
83 ვილფრედო პარეტო გონება და საზოგადოება
84 კარლ იუნგი ფსიქოლოგიური ტიპები
85 მარტინ ბუბერი მე და შენ
86 ფრანც კაფკა პროცესი
87 კარლ პოპერი მეცნიერული აღმოჩენის ლოგიკა
88 ჯონ მეინარდ კეინსი დასაქმების, სარგებლისა და ფულის ზოგადი
თეორია
89 ჟან-პოლ სარტრი არსებობა და არარაობა
90 ფრიდრიხ ჰაიეკი გზა ბატონყმობისაკენ
91 სიმონა დე ბოვუარი მეორე სექსი
92 ნორბერტ ვინერი კიბერნეტიკა
93 ჯორჯ ორუელი ათას ცხრაას ოთხმოცდაოთხი
94 გიორგი გურჯიევი ადამიანის ცხოვრების მიუკერძოებელი,
ობიექტური კრიტიკა
95 ლუდვიგ ვიტგენშტაინი ფილოსოფიური გამოკვლევები
96 ნოამ ჩომსკი სინტაქსური სტრუქტურები
97 თომას კუნი სამეცნიერო რევოლუციების სტრუქტურა
98 ბეტი ფრიდანი ქალური მისტიკა
99 მაო ძედუნი მაო ძედუნის ციტატები
100 ბერეს ფრედერიკ სკინერი თავისუფლებისა და ღირსების მიღმა